Multibem Akademi’nin 2. eğitiminde Uzman Pedagog Semra Alkan ile çocuklarda mizaç konusunu derinlemesine ele aldık. Çocukların doğuştan getirdiği mizaç özelliklerini, bu özelliklerin davranışlarına nasıl yansıdığını ve ebeveynler ile eğitimcilerin çocukların mizaçlarına uygun nasıl destek olabileceğini konuştuk. Seminerde, çocukların mizacını tanımanın neden önemli olduğu, her çocuğun farklı ihtiyaçları ve hassasiyetleri olduğu ve bu farklılıkların nasıl birer zenginlik kaynağına dönüştürülebileceği üzerinde durduk. Ayrıca, ebeveyn ve öğretmenlerin çocukların güçlü yanlarını beslemek, zorluk alanlarında ise destekleyici olmak için neler yapabileceğine dair pratik öneriler paylaştık.
Kendini tanımak, bireyin yaşam yolculuğunda atabileceği en anlamlı adımlardan biridir. Bu farkındalık süreci, yalnızca güçlü yanları görmeyi değil, aynı zamanda zorlayıcı yönlerle yüzleşmeyi de içerir. İnsan, zaman zaman “Ben kimim?” sorusunu kendine sorduğunda, bu sorunun cevabında saklı olan duygusal yapıyı, tepkilerini ve düşünce kalıplarını keşfeder. Başarıya, dikkatli olmaya, çalışkanlığa ya da yardımseverliğe duyulan aidiyet hissi, bu farkındalığın temel taşlarını oluşturur. Ancak asıl gelişim, kişinin öfkesini nasıl yönettiğini, baskıcı olup olmadığını ya da kendini geri plana atıp atmadığını anlamaya başladığında başlar.
Mizaçlar ve Kişisel Özellikler Arasındaki Bağ Nelerdir?
İnsanın duygusal ve davranışsal eğilimlerinin çoğu, doğuştan gelen mizaç yapısıyla şekillenir. Mizaç, bireyin olaylara nasıl tepki verdiğini belirleyen kalıcı bir eğilimdir. Bu yapı, zamanla karakterin temelini oluşturur. Mizaç eğitimi, bireyin bu eğilimleri fark etmesine ve bu sayede ilişkilerinde daha bilinçli tepkiler verebilmesine olanak tanır. Mizaç yalnızca bireyin değil, çevresiyle kurduğu ilişkinin de merkezinde yer alır.
Çocukların Dünyasında Mizaç Farklılıkları
Çocuklar söz konusu olduğunda mizaç bilgisi çok daha kritik hâle gelir. Ebeveynlerin aklındaki sorular genelde birbirine benzer: “Neden diğer çocuklar gibi davranmıyor?”, “Neden daha pasif veya çekingen?”, “Neden bu kadar tepkisel?” Bu soruların yanıtı, çocuğun mizaç yapısında gizlidir. Her çocuk biriciktir. Bazısı gözlem yaparak öğrenmeyi sever, bazısı hızlıca dahil olur; bazıları düşünmeden konuşmaz, bazıları duygularını yoğun yaşar. Bu farklar, kişilik sorunları değil mizacın doğal yansımalarıdır.
Davranışların Arkasındaki Şapka: Kabul ve Gözlem
Mizaç anlatımında sıkça kullanılan metaforlardan biri “şapka”dır. Her çocuk farklı bir şapka takar: kimisi girişimci şapkasıyla liderlik etmeyi sever, kimisi gözlemci şapkasıyla olayları analiz etmeyi tercih eder. Bu şapkalar onların duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını yansıtır. Bazı çocuklar kalabalıktan hoşlanmaz, bazıları fiziksel mesafeye ihtiyaç duyar. Kimisi yüksek enerjilidir, yorulmadan yeni şeyler dener. Kimi çocuklar stres anında saldırganlaşabilirken, rahat hissettiklerinde yaratıcı yönlerini sergileyebilir.
Temel Mizaç Türleri Nelerdir?
Mizaçlar, bireyin dünyayı algılama, tepki verme ve ilişki kurma biçimini belirleyen doğuştan gelen eğilimlerdir. İşte sık karşılaşılan bazı temel mizaç türleri:
- Duygusal ve Tepkisel Mizaç: Duygularını yoğun yaşar. Küçük olaylar bile güçlü tepkilere neden olabilir. Desteklenmeye ve anlaşılmaya ihtiyaç duyar.
- İçe Dönük ve Gözlemci Mizaç: Yeni ortamlarda temkinlidir. Önce gözlemler, sonra katılır. Sessizliği tercih eder, ayrıntılara dikkat eder.
- Enerjik ve Girişken Mizaç: Hareketlidir, sosyaldir ve risk almaktan çekinmez. Liderlik potansiyeli taşır ancak sabırsız olabilir.
- Kuralcı ve Kontrollü Mizaç: Belirsizlikten hoşlanmaz. Düzen ve netlik ister. Plan yapar ve sadık kalır. Değişime uyum sağlaması zaman alabilir.
- Yardımsever ve Fedakâr Mizaç: Başkalarının ihtiyaçlarına duyarlıdır. Sürekli destek olma eğilimindedir. Kendi sınırlarını korumakta zorlanabilir.
- Başarı Odaklı ve Rekabetçi Mizaç: Hedeflerine ulaşmak için çalışır. Takdir görmek ister, motive edici ortamlarda gelişir. Başarısızlığa karşı hassas olabilir.
- Hayalci ve Yaratıcı Mizaç: İç dünyası zengindir. Sanatsal veya soyut düşünmeye yatkındır. Zaman zaman gerçeklikten uzaklaşabilir ama çok yönlüdür.
Bu mizaç tipleri, çocukların ya da yetişkinlerin davranışlarını anlamak ve onlara uygun yaklaşım geliştirmek açısından güçlü bir temel sunar. Önemli olan, her bireyin kendi mizacında potansiyel taşıdığını ve bu potansiyelin desteklendiğinde ortaya çıkacağını bilmektir.
Ana Mizaç, Kanat ve Değişken Haller Nelerdir?
Her bireyin baskın bir ana mizacı vardır. Bu yapı, bireyin genel davranış biçimini belirler. Ancak zaman içinde bu mizaç, “kanat” etkileriyle zenginleşir. Örneğin bir çocuk ana mizacında dikkatli ve düzenliyken, çevresel etkilerle birlikte daha esnek ya da yaratıcı yönler de sergileyebilir. Ayrıca stres altındaki birey, kendi mizacının dışında tepkiler gösterebilir: sakin bir çocuk birden savunmacı olabilir; duygusal olan biri içine kapanabilir.
Bu geçişkenlik, kişilerin sabit ve tek boyutlu olmadığını, aksine değişken koşullara göre farklı yönlerinin öne çıkabileceğini gösterir. Mizaç eğitimi, bu değişimleri fark edebilmek ve buna göre anlayış geliştirebilmek için önemli bir araçtır.
Kendimizi ve Çocuklarımızı Olduğu Gibi Görmek
Kendini tanımak yalnızca bireysel bir iç yolculuk değildir; aynı zamanda çevremizdekileri tanımanın ve onlara yaklaşmanın da anahtarıdır. Mizaç farkındalığı, empati kurmamızı, daha iyi iletişim kurmamızı ve çatışmaları sağlıklı bir şekilde yönetmemizi sağlar. Her birey ve her çocuk biriciktir. Onları oldukları gibi kabul ettiğimizde, gelişim için gerçek bir alan açılmış olur.
Çocuklarda Mizaç – Youtube Yayını
Çocuklarda Okuma Yazma Yolculuğu
Multibem Akademi’nin 1. eğitimini görmek için tıklayın! İlk eğitimimizde kıymetli hocamız Prof. Dr. Yakup Yılmaz ile ‘Çocukların Okuma ve Yazma Yolculuğu’nu ele aldık. Bu eğitimde erken okuryazarlığın neden bu kadar önemli olduğundan, ailelerin ve öğretmenlerin çocukların yanında nasıl daha etkili bir rol üstlenebileceğinden ve okuma alışkanlığını küçük yaşlardan itibaren desteklemenin püf noktalarından konuştuk. Katılan herkese ilham veren, dopdolu bir buluşma oldu. Kaçıranlar ya da tekrar izlemek isteyenler için bağlantımız burada!
